1.Ομολογώ πως είμαι εξαιρετικά χαρούμενη για αυτή τη συνάντηση. Κάθε σας αναγγελία έκθεσης είναι μια μοναδική ευκαιρία να ''εισβάλλω'' στον κόσμο σας. Τι διαφορετικό έχει να πει αυτή η έκθεση από τις προηγούμενες;

Σας ευχαριστώ πολύ και εγώ με τη σειρά μου, χαίρομαι για τη συνάντηση μας αυτή, και το βήμα που μου δίνετε να μιλήσω για τη δουλειά μου. Δεν το βλέπω σαν εισβολή αλλά σαν μια ευκαιρία να μιλήσουμε, να ξαναγνωριστούμε αν θέλετε,  μετά από σχεδόν 5 χρόνια από την προηγούμενη μας συνάντηση και συνεργασία.
Αυτή η έκθεση έρχεται να ολοκληρώσει ένα κύκλο 10ετίας για εμένα, καθώς θα δείτε και κάποιες κατασκευές που έκανα το 2009 και εκθέτω για πρώτη φορά σε συνδυασμό με ζωγραφικά έργα που προέκυψαν από αυτές και τα οποία δούλεψα από το 2017 και μετά, και αυτά με τη σειρά τους με ενέπνευσαν στο να δημιουργήσω  άλλα νέα έργα και να «επιστρέψω» με έναν τρόπο εκεί από όπου ξεκίνησα.
Μεσολάβησαν στα χρόνια αυτά 3 διαφορετικές θεματικές ενότητες, συγγενικές μεταξύ τους σε θέμα και γραφή, για να μπορέσω να καταλήξω σήμερα  σε αυτά τα έργα, κρατώντας όμως κοινά στοιχεία που με αφορούσαν τότε και συνεχίζουν να με αφορούν ακόμα.

2. ''Not me possessions'' η ''not my possessions'';

«Not me possessions», δεν πρόκειται για ορθογραφικό λάθος αλλά για μια  φράση την οποία δανείστηκα από το κείμενο της έκθεσης που έχει γράψει η θεωρητικός τέχνης Ισαβέλλα Κλαδάκη και συνοδεύει τον κατάλογο, και όπως η ίδια αναφέρει έχει σαφή σημεία αναφοράς ως προς την ψυχαναλυτική θεωρία του D. W. Winnicott, περί των μεταβατικών αντικειμένων και φαινομένων.
Με την έκφραση “not me possessions” εκφράζεται η στοιχειώδης και κομβική συνειδητοποίηση από πλευράς του βρέφους, περί ενός αντικειμένου το οποίο γίνεται για πρώτη φορά αντιληπτό σαν κάτι άλλο πέρα και έξω από τον εαυτό από τον εαυτό του. Πρόκειται λοιπόν για την πρώτη «κατοχή» του παιδιού αλλά ταυτόχρονα και τη μη κατοχή του. Ο εαυτός δημιουργεί το αντικείμενο, το πλάθει στη φαντασία του, γιατί το χρειάζεται,  αλλά το αντικείμενο ήταν εκεί εξαρχής  περιμένοντας να χρησιμοποιηθεί από το υποκείμενο. Αυτό οδηγεί αναπόφευκτα το αντικείμενο, έξω από την περιοχή του παντοδύναμου ελέγχου του υποκειμένου και οδηγεί στην αναγνώρισή του ως αυτοτελούς και αυτόνομης οντότητας.
Κάπως έτσι λοιπόν «ανακάλυψα» και ξαναείδα κι εγώ τα αντικείμενα αυτά, προβάλλοντας σε αυτά εκείνα που τελικά δεν κατέχω, εκείνα που δεν είμαι εγώ, αλλά με συντροφεύουν, με εμπνέουν, τρέφω συναισθήματα για αυτά και εν τέλει φτιάχνω τις δικές μου αφηγήσεις για αυτά.

3. Οι ήρωες που υπήρχαν στις άλλες εκθέσεις σας συνεχίζουν να είναι μαζί σας; Σας ακολουθούν και μας ακολουθούν;

Κάποιοι με ακολουθούν, κάποιους τους ακολουθώ, κάποιους τους άφησα για λίγο και θα επανέλθω, κάποιοι δεν εξυπηρετούν αυτά που πραγματεύομαι αυτή τη στιγμή και με κάποιους ίσως να μη χωριστούμε ποτέ.
Τώρα για το θεατή δεν ξέρω αν λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο αλλά αυτό είναι και το ενδιαφέρον στη δουλειά μας, να βλέπουμε πως προσλαμβάνει ο θεατής εκείνο που δημιουργήσαμε και με ποιόν τρόπο. Όπως καταλαβαίνετε λοιπόν η ανατροφοδότηση από το κοινό είναι και αυτή σημαντικό  μέρος της διαδικασίας και για αυτό εκθέτουμε και τη δουλειά μας, για να επικοινωνήσουμε προβληματισμούς, συναισθήματα, σκέψεις και να δούμε που συμπίπτουμε και ποιο είναι το αντίκρισμα  εν τέλει.

4. Νιώθω πως όλα αυτά τα παιχνίδια, οι πορσελάνες, τα μπιμπελό που δεν χορταίνω να βλέπω, είναι ''ζωντανά''. Ποιά είναι η σημασία αυτών των αντικειμένων για εσάς;

Τα περισσότερα από αυτά τα αντικείμενα ανήκουν στην προσωπική μου συλλογή, πρόκειται για παιδικά παιχνίδια, μπιμπελό που άνηκαν σε αγαπημένα άτομα, παιχνίδια φίλων που μου που δώρισαν, γενικότερα είναι αντικείμενα συναισθηματικά φορτισμένα των οποίων όμως το νόημα αλλάζει κάθε φορά ανάλογα με τη σύνθεση στην οποία ανήκουν. Τα χρησιμοποιώ για να πω συμβολικά εκείνα που με απασχολούν. Κάποια δεν τα κατέχω αλλά τα έχω δει και φωτογραφίσει και έχουν αποκτήσει ένα  νόημα για μένα, όπως είπατε και εσείς είναι «ζωντανά» υπό μια έννοια, πρωταγωνιστούν  στις συνθέσεις μου και έχουν διάφορους και διαφορετικούς κάθε φορά ρόλους.

5. Διακρίνω χρώμα σε αυτούς τους πίνακες. Χρώμα που ίσως εγώ δεν είχα προσέξει σε προηγούμενες εκθέσεις. Κίτρινο, πράσινο. Τι έχει αλλάξει στην σχέση την δική σας με το χρώμα;
Καλώς το διακρίνετε γιατί όντως υπάρχουν χρώματα τα οποία δεν χρησιμοποιούσα σε προηγούμενες θεματικές ενότητες ή για να το θέσω πιο σωστά είχα χρόνια να χρησιμοποιήσω και το τολμώ ξανά τώρα. Αυτό προκύπτει από την πρόθεση μου να εμπλουτίζω κάθε φορά τη δουλειά μου, να δοκιμάζω νέες χρωματικές σχέσεις και γραφές. Το πράσινο πάντα υπήρχε μαζί με το κόκκινο καθώς είναι αγαπημένα μου χρώματα απλά ίσως τώρα να το προσέξατε γιατί άλλαξαν οι τριγύρω χρωματικές σχέσεις. Σκοπός μου σε αυτή τη θεματική ενότητα ήταν να «παίξω» με το χρώμα, με τα μεγέθη, με το χρώμα – μη χρώμα, με τον περιβάλλοντα χώρο των αντικειμένων. Όλα λοιπόν είναι σχέσεις, παιχνίδια σχέσεων και η δική μου με το χρώμα είναι και αυτή μια εξ αυτών και αλλάζει κάθε φορά.,

6. Πόσο έντονα αποτυπώνονται οι σχέσεις μέσα από την έκθεση αυτή; Ήταν πάντα οι σχέσεις το κύριο θέμα σε κάθε σας νέα δουλειά;

Όπως ανέφερα και παραπάνω και όπως έχετε αντιληφθεί άριστα αν κρίνω από τις ερωτήσεις που μου  θέτετε, η δουλειά αυτή όντως πραγματεύεται τις σχέσεις. Όλα ξεκινούν από εκεί και τελειώνουν εκεί. Σχέσεις με τον εαυτό μας, με τους γύρω μας, ερωτικές, φιλικές, συγγενικές, σχέσεις με τα ζώα και με τη φύση.
Με λίγα λόγια η σχέση μας με την ύπαρξη αυτή καθεαυτή και με το νόημα που δίνουμε σε αυτή κάθε φορά ανάλογα με την εσωτερική αλλά και εξωτερική μας πραγματικότητα. Νομίζω πως πάντα ήταν αυτό το θέμα μου αλλά όχι πάντα από την ίδια οπτική, ή ίσως όχι τόσο προφανές.

7. Τι κουβαλάμε από την παιδική μας ηλικία και πως αυτό μπορεί να μετουσιωθεί σε τέχνη;

Και τι δεν κουβαλάμε…. αναμνήσεις, συναισθήματα χαράς, συναισθήματα  λύπης, ματαιώσεις, ελπίδες, όνειρα, απορίες, φιλοδοξίες, επιτυχίες, αποτυχίες, ανθρώπους, βιώματα, μυρωδιές, εικόνες, χρώματα … όλα αυτά είναι θέματα που η Τέχνη ούτως ή άλλως πραγματεύεται άλλοτε συνειδητά και άλλοτε ασυνείδητα και αυτά επεξεργάζονται ως επί το πλείστον οι περισσότεροι καλλιτέχνες, απλά ο καθένας με το δικό του τρόπο και τη δική του προσωπικότητα.

8. Είναι η τέχνη το οξυγόνο μας;

Θεωρώ πως είναι, και αν για κάποιους δεν είναι καλό θα ήταν να γίνει διότι πραγματικά βοηθά στην καθημερινότητα, δίνει μια άλλη διάσταση, μετουσιώνει συναισθήματα, ανακουφίζει, επαναπροσδιορίζει έννοιες και νοήματα.
 Δεν μιλώ μόνο για τα εικαστικά αλλά για όλες τις  μορφές τέχνης που η καθεμία με το δικό της μοναδικό τρόπο εμπλουτίζει τον ανθρώπινο ψυχισμό και τον «εφοδιάζει» με τρόπους που ίσως δεν αντιλαμβάνεται αρχικά αλλά ανακαλύπτει στην πορεία της ζωής του.

9. Αν σας ρωτούσα πώς θα ζωγραφίζατε μετά από 10 χρόνια, θα μου δίνατε κάποια απάντηση έστω υποθετική;

Μόνο υποθετική θα μπορούσε να είναι αυτή η απάντηση καθώς η τέχνη πολλές φορές προηγείται της ζωής και άλλες έπεται. Δεν γνωρίζω τι θα με απασχολεί σε 10 χρόνια, και πώς θα το διαπραγματεύομαι εικαστικά, πιστεύω όμως πως θα με αφορούν  θέματα ανθρωποκεντρικά, θέματα που έχουν να κάνουν με έμψυχα όντα, θέματα πανανθρώπινα.
 Μέχρι στιγμής έτσι έχει συμβεί αλλά και πάλι όλα είναι ρευστά και αλλάζουν ανάλογα με τη ζωή μας, τα βιώματά μας και αυτό που θέλουμε κάθε φορά να πούμε. Εικαστικά τώρα το αν αλλάξει ο τρόπος γραφής μου ή τα υλικά μου δεν το γνωρίζω, καθώς η σχέση μου με τη ζωγραφική είναι και αυτή μια ζωντανή σχέση και άρα εξελίσσεται, αλλάζει, εμπλουτίζεται και  αυτό είναι πάντα ευπρόσδεκτο όταν μου ανοίγει νέους δρόμους και δεν αισθάνομαι πως μένω στάσιμη.

10. Κάποιες φιγούρες δίνουν την αίσθηση πως είναι μισοτελειωμένες. Είναι έτσι η ίδια μας η ζωή; Σχέσεις που δεν ολοκληρώθηκαν, πλάνα που δεν έγιναν πράξη, λόγια που τα αφήσαμε στην μέση;

Ναι ισχύει αυτό που λέτε και μάλιστα το θέσατε πολύ ωραία. Σίγουρα και αυτό έχει κάποια σημασία, σε ποια αντικείμενα έχω επενδύσει περισσότερο, ποια έχω «αφήσει» μισοτελειωμένα, ποια έχω χρωματίσει και ποια όχι. Όλα είναι μέρος μιας προσωπικής  συμβολικής διαδικασίας που ο καθένας μπορεί να «διαβάσει» διαφορετικά. Επιθυμώ και μακάρι να το καταφέρνω, να υπάρχουν πολλές οπτικές και αναγνώσεις  στα έργα μου. Όλα είναι σχέσεις ζωντανές, ανοικτές και δυναμικές. Κάτι «μισοτελειωμένο» για παράδειγμα  μπορεί να έχει πολλές αναγνώσεις και πολλές προοπτικές όπως άλλωστε συμβαίνει και στη ζωή

11. Μπορεί ένας εικαστικός να νιώθει νοσταλγία για κάποιες άλλες εποχές και ταυτόχρονα να ζει σε μια τόσο ψηφιακή και ενίοτε ''σκληρή'' εποχή;

Αν κρίνω εξ ιδίων θεωρώ πως αυτό συμβαίνει συχνά. Η εποχή μας έχει πολλά θετικά στοιχεία, πολύ μεγαλύτερη ελευθερία σε πολλά θέματα ειδικά όσον αφορά στις γυναίκες καλλιτέχνες, αλλά όντως είναι και πολύ σκληρή και πολύ απαιτητική. Οπότε ένας καλλιτέχνης μπορεί να «δανείζεται» στοιχεία άλλων εποχών, πιο ρομαντικά, που ίσως τον βοηθούν στο να συνεχίζει να εργάζεται με πάθος, με θέρμη, μη μπαίνοντας απαραίτητα στα καλούπια που η εκάστοτε μόδα επιτάσσει και  πολλές φορές ίσως να μην τον εκφράζουν.
Προσωπικά νιώθω πως είμαι αρκετά «ρετρό» σε πολλά θέματα - ας μου επιτραπεί η έκφραση αυτή - αλλά όλο αυτό επιθυμώ και προσπαθώ  να το επεξεργάζομαι με ένα σύγχρονο τρόπο εικαστικά έτσι ώστε να έχει νόημα στο σήμερα, να έχει κάτι φρέσκο να πει και φυσικά να με αντικατοπτρίζει σαν άνθρωπο και σαν καλλιτέχνη.

Ευχαριστούμε την Μαριάννα Κατσουλίδη για την υπέροχη συνομιλία. 

(Η φωτογράφιση έγινε στα εργαστήρια του κου Τάκη Κατσουλίδη και της Μαριάννας Κατσουλίδη.)